«Τών παθών τού Κυρίου τάς απαρχάς η παρούσα ημέρα λαμπροφορεί. Δεύτε ούν, φιλέορτοι, υπαντήσωμεν άσμασιν…»
(κάθισμα Μ. Δευτέρας)
Μακαριστος επίσκοπος Αυγουστίνος Καντιώτης
Φθάσαμε, αγαπητοί μου, στα σωτήρια πάθη τού Κυρίου ημών Ιησού Χριστού, στη Μεγάλη Εβδομάδα.
Η εβδομάδα αυτή λέγεται Μεγάλη, διότι μέσα στις 168 ώρες της, από σήμερα μέχρι τη νύχτα της Αναστάσεως, τιμώνται μεγάλα γεγονότα, μοναδικά και κοσμοϊστορικά, πού συγκλόνισαν τα επίγεια και τα ουράνια και τα καταχθόνια.
Για αυτό η εβδομάδα αυτή ονομάζεται Μεγάλη αλλά και για αυτό δεν θα πρέπει να περάσει όπως οι άλλες.
Και θέτω το ερώτημα ποιά είναι τα καθήκοντα ενός Χριστιανού τη Μεγάλη Εβδομάδα; Δεν απευθύνομαι σε απίστους, άθεους ή σε χιλιαστές απευθύνομαι σε πιστούς, πού θέλουν να εορτάσουν σωστά. Ποιά είναι λοιπόν τα καθήκοντα πού έχουμε την εβδομάδα αυτή;
Το πρώτο καθήκον, αδελφοί μου, είναι να ευχαριστήσουμε από την καρδιά μας τον Κύριον ημών Ιησούν Χριστόν. Όλη βέβαια η ζωή μας πρέπει να είναι ένα ευχαριστώ, ένα «Δόξα σοι, Κύριε», για τις μικρές και μεγάλες ευεργεσίες του, τις φανερές και αφανείς, για όλα τα καλά, υλικά και πνευματικά, πού επιδαψιλεύει η χάρις του τον ήλιο, τον αέρα, το νερό, τα λουλούδια, τα ακρογιάλια, όλη την πλάση. Να τον ευχαριστούμε ακόμη για τούς γονείς και τα αδέρφια, τη γυναίκα και τα παιδιά, για το χρόνο και τις εποχές, για ότι ευλογημένο και αναγκαίο.
Άνθρωπος αγνώμων είναι χειρότερος από ζώο. Ένα σκύλο έχεις, ένα κομμάτι ψωμί τού πετάς, και κουνάει την ουρά του και σού λέει ευχαριστώ. Κι ο άνθρωπος λοιπόν πρέπει να είναι ευγνώμων στο Θεό. Να τον ευχαριστούμε για όλα, αλλά προ παντός για τη θυσία τού Υιού του, για τα σεπτά του πάθη. Ακόμη να τον ευχαριστήσουμε και για κάτι άλλο για τη μακροθυμία του στα τόσα εγκλήματά μας και μάλιστα στις βλασφημίες, για τις οποίες θα έπρεπε να ανοίξει η Γή να μάς καταπιεί και η θάλασσα να φουσκώσει να μάς πνίξει, και όμως μάς ανέχεται. Γι᾿αυτό τη Μεγάλη Παρασκευή η Εκκλησία λέει «Δόξα τή μακροθυμία σου, Κύριε, δόξα σοι».
Το ένα καθήκον μας λοιπόν είναι να ευχαριστούμε το Θεό. Το άλλο είναι να παρακολουθήσουμε τις ιερές ακολουθίες. Οι ακολουθίες της Μεγάλης Εβδομάδος δεν είναι όπως οι άλλες διαφέρουν πολύ. Οι ύμνοι της, πού είναι γλυκύτεροι απ᾽ το μέλι, τα εμπνευσμένα αυτά ποιήματα όπως π.χ. ο επιτάφιος θρήνος, δεν υπάρχουν σε καμία θρησκεία στον κόσμο. Και μόνο τα τροπάρια αυτά, πού δεν τα ᾽χουν ούτε φράγκοι ούτε προτεστάντες ούτε κανείς άλλος, φτάνουν ν᾽ αποδείξουν ότι η Εκκλησία μας δεν είναι από τη γή είναι από τον ουρανό, είναι θεόπνευστη.
Ποιός τα έκανε αυτά; πού γράφτηκαν, μέσα σε σχολειά και πανεπιστήμια; Τα έφτιαξαν μέσα σε σπηλιές άγιοι ασκητές, πού το δάκρυ τους έπεφτε στη γή και την έκανε να λουλουδίζει. Δεν τα έγραψαν απλώς με το μυαλό και τα γράμματα πού ήξεραν αυτά είναι το αίμα της καρδιάς τους, συναίσθημα υγιές, έκφραση ζωής, βιώματα άγια, αλήθειες, πού μόνο όσοι αγάπησαν γνησίως το Χριστό μπορούσαν να έχουν. Πρέπει να είναι αναίσθητος κανείς για να μην τον συγκινούν. Άς τα παρακολουθήσουμε λοιπόν στην εκκλησία κρατώντας μια Σύνοψη.
Το τρίτο καθήκον μας. Η εβδομάδα αυτή είναι εβδομάδα νηστείας, αυστηρής νηστείας. Μην ακούτε τούς υλιστές και ασεβείς εμείς από την παράδοση αποστόλων και πατέρων της Ορθοδοξίας τηρούμε τις νηστείες της αγίας μας Εκκλησίας και κατ᾿ εξοχήν τη νηστεία αυτή. Όταν λέμε νηστεία, δεν εννοούμε να νηστέψει απλώς το στομάχι για να θυμηθεί το όξος τού σταυρού εννοούμε μαζί με το στομάχι να νηστέψει και το στόμα από κακολογία, η γλώσσα από αισχρολογία, τα μάτια από αισχρά θεάματα. Τέτοιες μέρες στο Βυζάντιο οι αυτοκράτορες υπέγραφαν διαταγή Μεγάλη Δευτέρα, Τρίτη, Τετάρτη, Πέμπτη, Παρασκευή, Σάββατο και Κυριακή κλειστά τα ιπποδρόμια και όλα τα θέατρα. Πενθεί η Εκκλησία. Αν ήμασταν χριστιανικό κράτος, θα έπρεπε από αύριο να είναι κλεισμένα τα καταγώγια και τα κέντρα διαφθοράς, και να επικρατή πένθος γι᾿ Αυτόν πού υψώθηκε για μάς επάνω στο σταυρό.
Αλλά έχουμε και ένα άλλο καθήκον. Είναι το καθήκον της εξομολογήσεως και της θείας μεταλήψεως. Επ᾽ αυτού δεν θα επεκταθώ. Τούτο μόνο θα πω. Τις άγιες αυτές ημέρες και ιδίως τη νύχτα της Αναστάσεως καλούμεθα να μείνουμε στο ναό μέχρι τέλους με την αναστάσιμη λαμπάδα. Όποιος ακούει το «Χριστός ανέστη» και μετά φεύγει, προτιμότερο θα ήταν να μείνει στο σπίτι του. Αυτό πού γίνεται, να αδειάζουν οι εκκλησίες μετά το «Χριστός ανέστη», είναι βεβήλωσης, περιφρόνηση στο Χριστό. Να μείνουμε λοιπόν μέχρι τέλους και να ετοιμαστούμε για τη θεία μετάληψη. Η εβδομάδα αυτή είναι κατ᾽ εξοχήν εβδομάδα θείας μεταλήψεως.
Τί είναι η θεία μετάληψης; Το σώμα και το αίμα τού Χριστού μας, η φωτιά τού ουρανού. Τί είσαι, σε ρωτώ, άχυρο; μην πλησιάσεις τα άγια, θα καείς. Είσαι χρυσάφι; Αν είσαι χρυσάφι, το χρυσάφι δεν απειλείται από τη φωτιά όσο πλησιάζει τη φωτιά, τόσο καθαρίζεται. Έτσι κ᾽ εσύ ο Χριστιανός αν είσαι αμετανόητος, θα σε κάψει η φωτιά, όπως έκαψε τον Ιούδα πού κοινώνησε αναξίως, αν όμως πέρασες από το καμίνι της ιεράς εξομολογήσεως, τότε πλησίασε η θεία κοινωνία θα είναι φάρμακο αθανασίας.
Τη Μεγάλη Εβδομάδα έχουμε επίσης ιερό καθήκον απέναντι των αδελφών μας πού πάσχουν και υποφέρουν. Είναι εβδομάδα αγάπης και ελεημοσύνης. Ένα εκλεκτό φαγητό σε κάποιον πού πεινάει, ένα καινούργιο ρούχο —όχι παλιό— σ᾿ έναν πού δεν έχει, μια βοήθεια στη χήρα και τα ορφανά, ένα φάρμακο αναγκαίο, μια επίσκεψι στον ασθενή, ένας λόγος παρηγορητικός στον θλιμμένο, ότι τέλος πάντων μπορεί νά σκεφτεί μια καρδιά πού αγαπά.
Αλλά δεν είπα τίποτα υπάρχει κάτι ακόμη, κι αυτό είναι το δυσκολότερο. Όλα όσα είπα- με τα κάνεις αλλά εάν το τελευταίο αυτό δεν το κάνης, Χριστιανός δεν είσαι. Ποιό είναι αυτό; Ξέρω Χριστιανούς πού είναι άνθρωποι προσευχής, πού έχουν το αυτί τους τεντωμένο στα ιερά λόγια, πού νηστεύουν αυστηρά, πού εξομολογούνται, πού κοινωνούν αλλά λίγους Χριστιανούς γνώρισα πού έχουν – ποιό; το «Συγχωρήσωμεν πάντα τή Αναστάσει» (δοξ. αίν. Πάσχ.). Η Μεγάλη Εβδομάδα είναι εβδομάδα συγχωρήσεως.
Ποιός, αδελφοί μου, στη ζωή αυτή δεν έχει αντιπάθειες, ψυχρότητες, αντιθέσεις, ποιός δεν έχει κάποιον εχθρό; Τις άγιες αυτές ημέρες ας υψώσουμε το βλέμμα στον Εσταυρωμένο. Κανείς δεν αδικήθηκε και δεν πόνεσε όπως ο Χριστός μας. Ενώ έσχιζαν τις σάρκες του τα καρφιά και την καρδιά του οι κατάρες και τ᾽ αναθέματα των φαρισαίων, εκείνος πάνω απ᾽ το σταυρό προσευχήθηκε «Πάτερ, άφες αυτοίς ου γάρ οίδασι τί ποιούσι» (Λουκ. 23,34). Κ᾽ εμείς λοιπόν τις άγιες αυτές ημέρες ας αλληλοσυγχωρηθούμε με νύφες και πεθερές, αδελφοί με αδελφούς, φίλοι με φίλους, παιδιά με γονείς, όλοι ανεξαιρέτως. Άς πλατύνουμε τις καρδιές, ας αισθανθούμε μέσα μας την αγάπη τού Χριστού μας. Χωρίς την αγάπη πώς μπορούμε να γιορτάσουμε;
Αδελφοί μου! Μεγάλη Εβδομάδα ίσον χέρι ανοιχτό για έλεος, μάτια δακρυσμένα από μετάνοια, πόδια πού τρέχουν στο ναό, καρδιά συμφιλιωμένη, γεμάτη λατρεία στον Εσταυρωμένο. Εκτελούμε τα καθήκοντα αυτά;
Ξέρετε πώς μοιάζουμε; Σα να είναι ένας ζητιάνος και όλες τις μέρες τού πετάνε πενταροδεκάρες, και έρχεται μια ώρα πού περνάει κάποιος βασιλιάς και τού λέει «Άνοιξε τις φούχτες σου» κι αρχίζει και τού μετράει 1, 2, 3, …5,…10, …100, …168 λίρες και θαμπώνουν τα μάτια του. Κι αυτός, αντί να πάρει αυτό το θησαυρό να τον αξιοποιήσει, πάει στο ποτάμι κι αρχίζει να πετά τις λίρες στο νερό. Δεν είναι αυτό παραφροσύνη; Κι αυτές οι ώρες λοιπόν ―έτσι λέει η Εκκλησία, «ώρες» τις ονομάζει―, είναι θησαυρός. Κάθε ώρα, κάθε καμπάνα, κάθε χτύπος, κάθε λεπτό, είναι σπουδαία ώρα.
Άς εκμεταλλευθούμε τις άγιες αυτές ημέρες. Μην αφήσουμε να διαρρεύσουν όπως η υπόλοιπη ζωή μας. Ξέρουμε αν θα ζήσουμε να γιορτάσουμε άλλη Μεγάλη Εβδομάδα; Μήπως η Μεγάλη Εβδομάδα αυτή είναι η τελευταία της ζωής μας; Πέρυσι πόσοι ήταν μαζί μας; και πού είναι τώρα; Φεύγουμε, σφυρίζει το τραίνο, μια φορά περνάμε πάνω απ᾽ τή φλούδα αυτή.
Εύχομαι, αυτή η Μεγάλη Εβδομάδα να είναι σημαντικός σταθμός στη ζωή μας. Να δώσει ο Κύριος να είναι εβδομάδα αγίων σκέψεων, ιερών συναισθημάτων, ηρωικών αποφάσεων, αγιασμός ψυχής. Είθε να σφραγίσουμε τη Μεγάλη Εβδομάδα με τα λόγια «Μνήσθητί μου, Κύριε, όταν έλθης εν τή βασιλεία σου» (Λουκ. 23,42).
(†) επίσκοπος Αυγουστίνος
Απομαγνητοφωνημένη ομιλία, πού έγινε στον ι. ναό Μεταμορφώσεως Σωτήρος Μοσχάτου – Αθηνών την 10-4-1960 το βράδυ.
Πηγή κειμένου : evaggelismostheotokou.gr