Μακαριστού π. Συμεών Κραγιοπούλου
Τῶν ἁγίων ἐνδόξων καί πανευφήμων καί κορυφαίων ἀποστόλων Πέτρου καί Παύλου
Σήμερα ἡ Ἐκκλησία μας ἑορτάζει τή μνήμη τῶν πρωτοκορυφαίων ἀποστόλων Πέτρου καί Παύλου. Γιά τούς δύο αὐτούς ἀποστόλους πολλά γνωρίζουμε, καθώς πολλά ἔχουμε ἀκούσει ὅλα αὐτά τά χρόνια πού εἴμαστε χριστιανοί, ἀλλά καί ἔχουμε διαβάσει. Τήν ὥρα αὐτή θά παρακαλοῦσα τήν ἀγάπη σας νά προσέξουμε τό ἑξῆς.
Μήπως ὁ τρόπος μέ τόν ὁποῖο ἀποδίδουμε τιμή στούς ἁγίους παίρνει εἰδωλολατρικό χαρακτήρα;
Ἔχουμε τήν τάση νά εἴμαστε θρησκευτικοί, νά πιστεύουμε στόν Θεό, νά τιμοῦμε τούς ἁγίους, ἀλλά κατά ἕναν τρόπο πού ὅλο αὐτό, ὅσο κι ἄν δέν τό καταλαβαίνουμε, παίρνει παγανιστικό χαρακτήρα, εἰδωλολατρικό χαρακτήρα. Εἴμαστε ὅπως οἱ πρό Χριστοῦ ἄνθρωποι, πού ἦταν εἰδωλολάτρες καί εἶχαν τούς θεούς, εἶχαν τά ξόανα καί τά λάτρευαν, καί ὅταν ἔνιωθαν ὅτι αὐτά τά ξόανα θύμωναν, προσπαθοῦσαν νά τά ἐξευμενίσουν, γιά νά εἶναι ἡ ζωή τους ὅπως θά ἤθελαν.
Στήν Ἐκκλησία, στή χριστιανική πίστη δέν εἶναι ἔτσι τά πράγματα. Δέν ὑπάρχει ὁ Θεός ἁπλῶς γιά νά ξέρουμε ὅτι ὑπάρχει καί νά τόν παρακαλοῦμε νά μᾶς βοηθάει. Ὁ Θεός ἔγινε ἄνθρωπος καί ἦλθε κοντά μας ὡς ἄνθρωπος, γιά νά τόν δοῦμε πῶς ἔζησε ὡς ἀληθινός ἄνθρωπος, καί πρόσφερε τόν ἑαυτό του θυσία γιά τή σωτηρία μας, γιά νά τόν ἀκολουθήσουμε καί νά τόν μιμηθοῦμε. Ὅπως λέει ὁ ἀπόστολος Παῦλος· «Μιμηταί μου γίνεσθε, καθώς κἀγώ Χριστοῦ».
Ὅταν τόν Θεό ἁπλῶς τόν ἀναγνωρίζεις καί τόν βάζεις κάπου μακριά καί δέν σέ νοιάζει καθόλου ἄν ἀρέσει στόν Θεό ἡ ζωή σου –πῶς ζεῖς, πῶς συμπεριφέρεσαι, πῶς γενικότερα μέσα σου φιλοσοφεῖς– δέν σέ νοιάζει ἄν συμμορφώνεσαι πρός τό θέλημα τοῦ Θεοῦ, τότε δέν ἔχεις ἀληθινή σχέση μέ τόν Θεό. Ἁπλῶς θεωρεῖς τόν Θεό σάν νά εἶναι ἕνα εἴδωλο, ὅπως τόν παλιό καιρό, πού τόν φοβοῦνταν ἤ τόν ἐξευμένιζαν μέ διάφορους τρόπους, ὅπως τώρα πάει κανείς καί ἀνάβει μεγάλη λαμπάδα, σάν νά θύμωσε ὁ Θεός, καί χρειάζεται κάτι τέτοιο, γιά νά ξεθυμώσει. Αὐτά εἶναι «ἄνω ποταμῶν».
Καί ὅλους ἐκείνους πού ἀκολούθησαν τόν Χριστό, πού πίστευσαν στόν Χριστό –πρῶτοι οἱ Ἀπόστολοι καί ἔπειτα ὅλοι οἱ ἄλλοι– δέν τούς ἔχουμε ὡς ἁγίους ἁπλῶς γιά νά τούς θυμηθοῦμε νά μᾶς βοηθήσουν, ὅταν βρεθοῦμε σέ ἀνάγκη, γιά νά τούς κάνουμε, τρόπον τινά, τό χατήρι νά πᾶμε νά γιορτάσουμε τή μνήμη τους καί νά τό εὐχαριστηθοῦμε. Ἀναφέραμε αὐτό πού λέει ὁ ἀπόστολος Παῦλος· «Μιμηταί μου γίνεσθε, καθώς κἀγώ Χριστοῦ». «Ἐγώ μιμοῦμαι τόν Χριστό, κι ἐσεῖς νά μιμηθεῖτε ἐμένα».
Ἀπό ἐμᾶς πού ἐκκλησιαστήκαμε ἀπόψε ἐδῶ καί ἀπό ἄλλους πού θά ἐκκλησιασθοῦν αὔριο πρωί ἀλλοῦ, ἄραγε πόσοι χριστιανοί, καθώς θά ἀκούσουν γιά τόν ἀπόστολο Πέτρο, θά ἀκούσουν γιά τόν ἀπόστολο Παῦλο, θά ποῦν· «Πώ, πώ! Τί ἔγινε μέ τόν ἀπόστολο Πέτρο, τί ἔγινε μέ τόν ἀπόστολο Παῦλο! Ἄχ, Θεέ μου, κι ἐμένα βάλε με σ᾿ αὐτόν τόν δρόμο»; Πόσοι ἄραγε χριστιανοί θά σκεφθοῦν ἔτσι; Ἤ, ἁπλῶς θά γιορτάσουν, κοντά στίς ἄλλες γιορτές, καί μιά ἀκόμη γιορτή. Κάνουν οἱ ἄλλοι γιορτές, κάνουν καί οἱ χριστιανοί τίς δικές τους γιορτές, ἀλλά ἡ ζωή τους εἶναι ζωή ἁπλῶς ἀνθρώπινη.
Ἔπειτα ὑπάρχει κάτι πού ἴσως δέν τό λαμβάνουμε ὑπ᾿ ὄψιν. Καί δέν εἶναι θέμα ὅτι δέν λαμβάνουμε ὑπ᾿ ὄψιν μερικά πράγματα, ἤ ὅτι δέν τά ξέρουμε καλά. Ἄν πρόκειται νά πᾶς κάπου καί δέν πάρεις ἀκριβῶς τόν δρόμο πού πάει ἐκεῖ, ἀλλά πάρεις ἕναν ἄλλο δρόμο, θά πᾶς ἀλλοῦ. Ἑπομένως, πρέπει κανείς νά πιστεύει σωστά, νά γνωρίζει τήν ἀλήθεια καί νά πιστεύει ἀκριβῶς ὅπως εἶναι ἡ ἀλήθεια καί νά ζεῖ σύμφωνα μέ τήν ἀλήθεια.
Τί ἀκούσαμε νά λέει ὁ Κύριος στήν εὐαγγελική περικοπή πρίν δύο Κυριακές; Εἶδε στή θάλασσα τῆς Γαλιλαίας τόν Πέτρο καί τόν Ἀνδρέα, πού ἦταν ψαράδες, νά ρίχνουν τά δίκτυα καί τούς εἶπε· «Δεῦτε ὀπίσω μου καί ποιήσω ὑμᾶς ἁλιεῖς ἀνθρώπων». Ἐλᾶτε, ἀκολουθῆστε με, καί θά σᾶς κάνω ἁλιεῖς τῶν ἀνθρώπων, θά σᾶς κάνω νά ψαρεύετε ἀνθρώπους, νά σώζετε ἀνθρώπους. Ὁ Χριστός θά τούς ἔκανε Ἀποστόλους. Δέν τούς κάλεσε νά τούς πεῖ· «Ἐλᾶτε νά γίνετε Ἀπόστολοι», ἀλλά τούς εἶπε· «Ἐλᾶτε, κι ἐγώ θά σᾶς κάνω. Ἐσεῖς νά μέ ἀκολουθήσετε καί νά ἀκοῦτε τί σᾶς λέω».
Ὁ ἀπόστολος Παῦλος
Ὅλοι οἱ Ἀπόστολοι, καί εἰδικότερα οἱ δύο ἑορταζόμενοι σήμερα πρωτοκορυφαῖοι, ὁ ἀπόστολος Πέτρος καί ὁ ἀπόστολος Παῦλος, βλέπουμε ὅτι κάτι ἄλλο εἶχαν κατά νοῦ νά κάνουν στή ζωή τους, ἀλλά κάπου τούς βρῆκε ὁ Χριστός, τούς κάλεσε καί ἀπό κεῖ καί πέρα τούς ἀνέλαβε, καί αὐτοί τόν ἀκολούθησαν, καί ὁ Χριστός τούς ἔκανε ὅπως τούς ἤθελε.
Ὁ ἀπόστολος Παῦλος εἶχε τά δικά του σχέδια σύμφωνα μέ τό ὅλο ἑβραϊκό πνεῦμα. Εἶχε καλές προθέσεις, ἀλλά ἦταν στήν ἄγνοια, ἦταν στήν πλάνη, ἦταν σέ λάθος δρόμο. Μέ ζῆλο πολύ, μέ ὄρεξη πολλή ἤθελε νά πάει νά κάνει τά δικά του σχέδια, πού ἦταν ἀντίθετα πρός αὐτό πού ἤθελε ὁ Χριστός. Καί χωρίς νά τό περιμένει καί χωρίς νά τό καταλάβει, καθώς πήγαινε στή Δαμασκό νά κάνει τά δικά του σχέδια, τόν ἔπιασε ὁ Κύριος, καί ἀκολούθησε τόν Χριστό. Καί δέν ἦταν αὐτή ἡ πορεία πίσω ἀπό τόν Χριστό ἕνα εἰδυλλιακό, ἕνα ὄμορφο ταξιδάκι. Ὁ ἀπόστολος Παῦλος πέρασε ἀπό ὅλα ἐκεῖνα πού χρειαζόταν νά περάσει, γιά νά γίνει τελικά τοῦ Χριστοῦ, γιά νά γίνει ὅπως τόν ἤθελε ὁ Χριστός. Καί τόν ἔκανε ὁ Χριστός. Δέν ἔφτιαξε ὁ ἴδιος τόν ἑαυτό του μεγάλο ἀπόστολο· τόν ἔκανε ὁ Χριστός. Ὁ ἀπόστολος Παῦλος κατάλαβε, καθώς τόν κάλεσε ὁ Χριστός, τά θεώρησε ὅλα σκύβαλα, ἀπαρνήθηκε τά πάντα, καί τόν ἑαυτό του, ἀκολούθησε τόν Χριστό καί ἔγινε ὁ μέγας ἀπόστολος.
Σκεφθεῖτε, ἐμεῖς τώρα νά μήν τό λαμβάνουμε καθόλου αὐτό ὑπ᾿ ὄψιν καί ἁπλῶς, καθώς εἶναι ἡ ἡμέρα τοῦ ἀποστόλου Παύλου, νά κάνουμε γιορτή. Μέ ὅση εὐλάβεια κι ἄν κάνουμε τή γιορτή καί μέ ὅση καλή διάθεση κι ἄν τήν κάνουμε, ἄν τελικά δέν μυηθοῦμε σ᾿ αὐτό τό μυστήριο, ὅτι ὅλο τό θέμα εἶναι νά ἀκολουθήσουμε τόν Χριστό, ὅπως τόν ἀκολούθησαν οἱ Ἀπόστολοι, νά μᾶς ἀναλάβει ὁ Χριστός κι ἐκεῖνος νά κανονίσει ποιά θά εἶναι ἡ ζωή μας –θά ἐπιτρέψει νά πάθουμε τοῦτο, θά ἐπιτρέψει νά πάθουμε ἐκεῖνο, γιά νά μᾶς κάνει ἀληθινούς χριστιανούς– ἄν λοιπόν δέν μυηθοῦμε σ᾿ αὐτό τό μυστήριο, δέν ἔχει σωτηρία. Δέν ἔρχεται ἡ σωτηρία ἁπλῶς μέ τά πανηγύρια.
Ὁ ἀπόστολος Πέτρος
Γιά τόν ἀπόστολο Πέτρο ἀκούσαμε σήμερα στό εὐαγγέλιο τοῦ ὄρθρου. Ὁ Κύριος μετά τήν ἀνάστασή του εἶχε στήν παραλία τῆς λίμνης τῆς Τιβεριάδος μιά ἰδιαίτερη συνάντηση μέ τόν ἀπόστολο Πέτρο, καί μεταξύ τῶν ἄλλων τοῦ εἶπε· «Ὅτε ἦς νεώτερος, ἐζώννυες σεαυτόν καί περιεπάτεις ὅπου ἤθελες· ὅταν δέ γηράσῃς, ἐκτενεῖς τάς χεῖράς σου, καί ἄλλος σε ζώσει, καί οἴσει ὅπου οὐ θέλεις». Καί συμπληρώνει ὁ εὐαγγελιστής· «Τοῦτο δέ εἶπε σημαίνων ποίῳ θανάτῳ δοξάσει τόν Θεόν».
Ὁ κάθε ἄνθρωπος ἔχει τήν αὐτονομία του καί ὁρίζει τόν ἑαυτό του. Αὐτό πού χαίρονται σήμερα οἱ ἄνθρωποι εἶναι νά κάνει ὁ καθένας ὅ,τι θέλει. Κάποτε, σάν νά λέει ὁ Κύριος στόν Πέτρο, ἤσουν ἔτσι, τώρα ὅμως δέν ὁρίζεις ἐσύ τόν ἑαυτό σου, ἀλλά ἄλλος σέ ὁρίζει. Καί ὁ Κύριος τοῦ προλέγει πῶς θά εἶναι τό τέλος του, τοῦ προλέγει τόν σταυρικό θάνατο πού θά ὑποστεῖ στή Ρώμη. Καί ὅπως ξέρουμε, ἀπό εὐλάβεια πρός τόν Χριστό, ζήτησε νά τόν σταυρώσουν μέ τό κεφάλι πρός τά κάτω.
Ὁ ἀπόστολος Πέτρος ἦταν ἕνας ψαράς, ἦταν ἕνας ἁπλός, ἕνας συνηθισμένος ἄνθρωπος. Ἤταν αὐτός μέ τόν ζωηρό χαρακτήρα, πού χωρίς νά τό καταλαβαίνει «ἔπαιρνε φόρα», ὅπως ἔγινε καί μετά τόν Μυστικό Δεῖπνο, πού εἶπε στόν Χριστό· «Εἰ πάντες σκανδαλισθήσονται ἐν σοί, ἐγώ οὐδέποτε σκανδαλισθήσομαι», ὁπότε προφήτευσε ὁ Κύριος καί τοῦ εἶπε· «Αὐτή τή νύκτα πρίν λαλήσει ὁ πετεινός, θά μέ ἀρνηθεῖς τρεῖς φορές». Ὅπως καί ἔγινε. Ἀρνήθηκε τόν Χριστό αὐτός πού νόμιζε ὅτι ἦταν μέγας καί πολύς.
Παίρνοντας ἀφορμή ἀπό τήν περίπτωση τοῦ ἀποστόλου Πέτρου, νά ποῦμε ὅτι ἔχουμε καί αὐτό· πηγαίνουμε στόν Χριστό, ἀκολουθοῦμε τόν Χριστό, πιστεύουμε στόν Χριστό, ἀλλά τελικά, καθώς νομίζουμε ὅτι ἐμεῖς ἔχουμε ταλέντα καί χαρίσματα, πᾶμε νά προβάλουμε τόν ἑαυτό μας. Ἄν ἀληθινά σέ δεχθεῖ ὁ Χριστός, θά σέ ἀφήσει νά συντριβεῖς, ὅπως ἄφησε τόν ἀπόστολο Πέτρο.
Ὅπως εἴπαμε καί ἄλλη φορά, κάνει ἐντύπωση ὅτι ὁ Κύριος δέν παίρνει τόν ἀπόστολο Πέτρο παράμερα, τήν ὥρα πού εἶπε «Ἐγώ δέν θά σκανδαλισθῶ», νά τοῦ μιλήσει φιλικά καί νά τοῦ ἐπιστήσει τήν προσοχή νά μή φθάσει στό σημεῖο νά τόν ἀρνηθεῖ. Δέν θά καταλάβαινε ὁ Πέτρος. Ἄν δέν ἔπεφτε, δέν θά καταλάβαινε. Ἄν σέ ἀναλάβει ὁ Θεός, καί ἄν ἀληθινά θέλεις νά τόν ἀκολουθήσεις, δέν ξέρεις τί θά πάθεις, δέν ξέρεις τί θά ἐπιτρέψει ὁ Κύριος νά πάθεις, ἀκριβῶς γιά νά γίνεις ὅπως σέ θέλει. Ὁ ἀπόστολος Πέτρος τό ἔμαθε τό μάθημα ὕστερα καί ἀκολούθησε τόν Χριστό καί καθόλου δέν δίστασε νά δεχθεῖ νά σταυρωθεῖ.
Καί λέγαμε καί ἄλλη φορά ὅτι ἄλλο εἶναι νά λέμε σάν ἱστορίες ὅτι ὁ ἕνας σταυρώθηκε, τόν ἄλλο τόν ἔριξαν στή φωτιά, τόν ἄλλο τόν ἔριξαν στά θηρία, καί ἄλλο εἶναι νά τά ὑφίστασαι αὐτά. Γιά, νά σκεφθοῦμε ὅτι κάποτε ἦλθε ἡ ὥρα αὐτή πού κάρφωσαν τόν Πέτρο, πονοῦσε δέν πονοῦσε, καί οὔτε τόν νάρκωσαν, ὅπως κάνουν σήμερα, προκειμένου νά χειρουργήσουν κάποιον, γιά νά μήν πονέσει. Ἀκόμη καί μιά μικρή ἐπέμβαση νά κάνουν, θά ναρκώσουν τό σημεῖο ἐκεῖνο, γιά νά μήν πονέσει ὁ ἄρρωστος. Ὅλοι τό θέλουμε αὐτό. Δέν εἶχε τέτοια τότε, καί δέν δίστασε ὁ Πέτρος. Μπορεῖ πρῶτα νά ἦταν ὅ,τι ἦταν, ἀλλά, ὅταν δέν ἄντεξε μπροστά σέ μιά παιδούλα, ἐνῶ νόμιζε ὅτι θά τά βγάλει πέρα, καί ἀρνήθηκε τρεῖς φορές τόν Χριστό καί ἔτσι ἔπεσε γιά τά καλά, ταπεινώθηκε καί ἔγινε ἄλλος ἄνθρωπος.
Νά ἀκολουθήσουμε τόν Κύριο ὅπως οἱ Ἀπόστολοι
Καί τόν ἀπόστολο Παῦλο ὁ Χριστός τόν ἔκανε ἀπόστολο· ὄχι ἁπλῶς τοῦ ἔδωσε τόν τίτλο, ἀλλά τόν ἔφτιαξε ἔτσι, ὥστε νά φθάσει ὁ ἀπόστολος Παῦλος στό σημεῖο νά λέει· «Ζῶ δέ οὐκέτι ἐγώ, ζῇ δέ ἐν ἐμοί Χριστός». Τό τί πέρασε, γιά νά φθάσει ἐκεῖ! Ἀκολούθησε ὅμως τόν Χριστό. Καί τόν ἀπόστολο Πέτρο τόν ἔκανε ἀπόστολο ἀληθινό ὁ ἴδιος ὁ Χριστός.
Αὐτά πρέπει νά λάβουμε ὑπ᾿ ὄψιν μας καί ὄχι ἁπλῶς νά κάνουμε γιορτή, καί οἱ μέν ἅγιοι νά εἶναι ἐκεῖ στήν καλή τους θέση ὅπου εἶναι, κι ἐμεῖς νά πᾶμε πάλι νά κάνουμε τίς ἁμαρτίες μας καί ἁπλῶς νά ζήσουμε καί νά χαροῦμε τό ἕνα, νά χαροῦμε τό ἄλλο. Νά ἀκολουθήσουμε κι ἐμεῖς τόν Χριστό, ὅπως τόν ἀκολούθησαν ἐκεῖνοι, νά παραδοθοῦμε στά χέρια τοῦ Χριστοῦ, νά ἀφεθοῦμε στά χέρια τοῦ Χριστοῦ, νά αἰσθανθοῦμε ὅτι μᾶς ἀνέλαβε ὁ Χριστός. Καί θά τό αἰσθανθοῦμε αὐτό, καθώς θά ἀφεθοῦμε καί δέν θά κάνουμε πίσω οὔτε θά τρομάξουμε. Καί ὁ Κύριος θά μᾶς τό μάθει τό μάθημα καί θά μᾶς φτιάξει ἀληθινούς χριστιανούς.
Ἔτσι ἔχουν νόημα καί οἱ γιορτές, ἔτσι ἔχει νόημα ἡ ὅλη σχέση μας μέ τήν Ἐκκλησία, ἔτσι ἔχει νόημα καί ἡ θεία Κοινωνία, καθώς εἶδα ἀπόψε ὅτι πολλοί κοινώνησαν. Πολύ καλό αὐτό, ἀλλά ἔχω δεῖ πολλές φορές μέ τά μάτια μου κοινωνημένο κάποιον ἤ κάποια νά μιλάει, νά συμπεριφέρεται ὕστερα ἀπό τή θεία Κοινωνία σάν νά μήν ἔχει μέσα του τόν Χριστό. Τί εἴδους Κοινωνία ἦταν αὐτή; Κατάκριμα πῆρες. Γι᾿ αὐτό στίς εὐχές πού λέμε πρίν τή θεία Κοινωνία παρακαλοῦμε· «Κύριε, νά μή γίνει κρίμα ἤ κατάκριμα ἡ θεία Κοινωνία, ἀλλά νά γίνει λύτρωση, νά γίνει σωτηρία».
Τό νά πᾶμε ὥς τήν ἐκκλησία, δέν στοιχίζει καί πολύ. Τό νά πᾶμε νά ἀνοίξουμε τό στόμα μας καί νά πάρουμε τή θεία Κοινωνία, δέν στοιχίζει. Στοιχίζει ὅμως τό νά ἀγαπήσεις τόν Χριστό καί νά τόν ἀκολουθήσεις. Ποιός χριστιανός σήμερα, καί ὅταν ἀκόμη προσπαθεῖ νά εἶναι καλός χριστιανός, στέκεται ἐνώπιον τοῦ Κυρίου καί λέει· «Θεέ μου, ὅ,τι θέλεις ἐσύ»; «Ὅ,τι θέλεις ἐσύ» ὄχι ἁπλῶς μέ τήν ἔννοια· «Τώρα δέν θέλει ὁ Χριστός νά μιλήσω ἤ τώρα θέλει νά μιλήσω», ἀλλά καί μέ τήν ἔννοια νά ἀκολουθήσω τόν Χριστό ὅπου καί ὅπως θέλει. Μπορεῖ ὁ Χριστός νά θέλει νά πᾶς ἱεραποστολή στήν Ἀφρική. Εἶσαι ἕτοιμος; Μπορεῖ ὁ Χριστός νά θέλει νά πᾶς νά ὑπηρετήσεις σέ ἕνα νοσοκομεῖο λοιμωδῶν νόσων, πού εἶναι σέ κάποια ἐρημιά, ὅπου δέν πηγαίνουν ἄλλοι ἄνθρωποι. Εἶσαι ἕτοιμος νά πᾶς; Μπορεῖ νά θέλει ὁ Κύριος λίγο καιρό νά ζήσεις. Εἶσαι ἕτοιμος νά πεῖς· «Νά ᾿ναι εὐλογημένο, Θεέ μου»; Μπορεῖ νά θέλει ὁ Κύριος νά πάθεις ὁτιδήποτε ἄλλο.
Καί νά προσέξουμε ὅτι κατά κανόνα, ὅταν ἐπιτρέπει ὁ Κύριος νά πάθουμε κάτι, αὐτό εἶναι κάτι τό ὁποῖο ὁπωσδήποτε δέν τό θέλαμε καί δέν τό περιμέναμε. Ὅλοι λίγο πολύ τό λένε αὐτό· «Θεέ μου, ὅλα τά περίμενα, ἀλλά αὐτό δέν τό περίμενα. Αὐτό δέν τό ἀντέχω». Ναί, ἀλλά ὁ Κύριος βρίσκει ὅτι αὐτό σοῦ ταιριάζει. Ὅσο κι ἄν κλωτσάει ἀπό μέσα ὁ ἑαυτός σου, νά πεῖς τελικά· «Νά ᾿ναι εὐλογημένο, Θεέ μου». Καί ὤ τοῦ θαύματος! Ἔρχεται ἡ χάρη, καί σέ ὁδηγεῖ ὁ Κύριος σιγά-σιγά, σιγά-σιγά, καί μέρα μέ τήν ἡμέρα σέ κάνει ὅλο καί ἀληθινότερο χριστιανό, καί ἔτσι θά κερδίσεις καί τήν αἰώνια ζωή.
Πηγή κειμένου : agia-triada-panorama.gr