Ομιλία του μακαριστού π. Αθανάσιου Μυτιληναίου, Κυριακής Προ Της Χριστού Γεννήσεως
Οἱ Δίκαιοι ὅλων τῶν αἰώνων στρέφονται πρός τόν Ἐμμανουήλ
(Μπορείτε να ακούσετε την ομιλία η να διαβάσετε το κείμενο της)
Το πλήρες κείμενο της ομιλίας
Σήμερα αγαπητοί μου η Εκκλησία μας, εορτάζει την μνήμη όλων των δικαίων της Παλαιάς Διαθήκης από του Αδάμ και της Εύας έως του Ιωσήφ του μνήστορος. Τόσο εκείνων οι οποίοι ήσαν εις τον λαό του Θεού με την στενή έννοια της λέξεως, δηλαδή ως απόγονοι του Αβραάμ εις τον Ισραήλ. Όσο και εκείνων που ήσαν προ του Ισραήλ αλλά και παραλλήλως με τον Ισραήλ όπως είναι επί παραδείγματι ο Ιώβ. Όπως είναι ο Μελχισεδέκ, παραλλήλως με τον λαό του Θεού τον Ισραήλ. Αλλά και των προφητών και των προφητίδων. Αλλά ιδιαιτέρως η Εκκλησία μας σήμερα, εορτάζει την μνήμη του προφήτη Δανιήλ του ανδρός των αγίων επιθυμιών, όπως τον αποκάλεσε ο άγγελος του Κυρίου και των τριών παίδων.
Αλλά ίσως θα πείτε γιατί η Εκκλησία μας εορτάζει την μνήμη όλων αυτών των Δικαίων; Την απάντηση μας την δίνει ο απόστολος Παύλος στην προς Εβραίους επιστολή του, όπου μας κάνει αναφορά στο θέμα. Λέγει ότι ο Αβραάμ <<Πίστει παρῴκησεν εἰς τὴν γῆν τῆς ἐπαγγελίας ὡς ἀλλοτρίαν, ἐν σκηναῖς κατοικήσας μετὰ Ἰσαὰκ καὶ Ἰακὼβ τῶν συγκληρονόμων τῆς ἐπαγγελίας τῆς αὐτῆς· ἐξεδέχετο γὰρ τὴν τοὺς θεμελίους ἔχουσαν πόλιν, ἧς τεχνίτης καὶ δημιουργὸς ὁ Θεός.>> Kαι συνεχίζει να αναφέρω έναν μακρύ κατάλογο Δικαίων της Παλαιάς Διαθήκης, οι οποίοι <<οἳ διὰ πίστεως κατηγωνίσαντο βασιλείας, εἰργάσαντο δικαιοσύνην, ἐπέτυχον ἐπαγγελιῶν, ἔφραξαν στόματα λεόντων,ἔσβεσαν δύναμιν πυρός, ἔφυγον στόματα μαχαίρας, ἐνεδυναμώθησαν ἀπὸ ἀσθενείας, ἐγενήθησαν ἰσχυροὶ ἐν πολέμῳ, παρεμβολὰς ἔκλιναν ἀλλοτρίων· ἔλαβον γυναῖκες ἐξ ἀναστάσεως τούς νεκροὺς αὐτῶν· ἄλλοι δὲ ἐτυμπανίσθησαν, οὐ προσδεξάμενοι τὴν ἀπολύτρωσιν, ἵνα κρείττονος ἀναστάσεως τύχωσιν· ἕτεροι δὲ ἐμπαιγμῶν καὶ μαστίγων πεῖραν ἔλαβον, ἔτι δὲ δεσμῶν καὶ φυλακῆς· ἐλιθάσθησαν, ἐπρίσθησαν, ἐπειράσθησαν, ἐν φόνῳ μαχαίρας ἀπέθανον, περιῆλθον ἐν μηλωταῖς, ἐν αἰγείοις δέρμασιν, ὑστερούμενοι, θλιβόμενοι, κακουχούμενοι,ὧν οὐκ ἦν ἄξιος ὁ κόσμος, ἐν ἐρημίαις πλανώμενοι καὶ ὄρεσι καὶ σπηλαίοις καὶ ταῖς ὀπαῖς τῆς γῆς. Καὶ οὗτοι πάντες μαρτυρηθέντες διὰ τῆς πίστεως οὐκ ἐκομίσαντο τὴν ἐπαγγελίαν,τοῦ Θεοῦ περὶ ἡμῶν κρεῖττόν τι προβλεψαμένου, ἵνα μὴ χωρὶς ἡμῶν τελειωθῶσι.>> Ένα βαθύ ιστορικό μυστήριο, κρύπτεται εδώ όπως μας το αποκαλύπτει ο απόστολος Παύλος στην προς Εβραίους επιστολή του. Η οποία και αποτελεί σήμερα την αποστολική περικοπή. Όταν οι πρωτόπλαστοι έχασαν διά της ανυπακοής την χάρη του Θεού και τον παράδεισο. Τότε ο Θεός υποσχέθηκε σε αυτούς, ότι θα έρθει Εκείνος, ο Οποίος θα τους επαναφέρει στον παράδεισο. Όταν όμως ο Θεός τοποθέτησε τους πρωτοπλάστους στον παράδεισο, έκανε δύο δημιουργήματα τον Αδάμ και την Εύα. Έλλογα (λογικά) τα οποία δημιουργήματα θα μετείχαν τής μακαριότητάς του Θεού, δηλαδή της δόξης του Θεού.
Έτσι αυτή η μετοχή των ανθρώπων και δια των ανθρώπων ολόκληρου της κτιστής δημιουργίας, της ορατής. Δηλαδή αυτό που λέγεται κόσμος, σύμπαν. Εγκαθιδρύετω ή Εκκλησία. Διότι Εκκλησία θα πει ή ενώσης προσώπων που απολαμβάνουν τα αυτά αγαθά. Η πρώτη αλλά και αιωνία, άναρχος Εκκλησία, είναι η κοινωνία των τριών προσώπων της Αγίας Τριάδος. Μετά εις την κοινωνία των προσώπων της Αγίας Τριάδος, προστέθηκαν οι άγγελοι και μετά από τους αγγέλους, προστέθηκαν οι πρωτόπλαστοι και έτσι επεξετάθει η Εκκλησία, δηλαδή η Βασιλεία του Θεού και εις αυτήν την ορατή κτιστή δημιουργία. Αλλ’ όμως εματαιώθει για μια στιγμή αυτό το σχέδιο του Θεού, με την ανυπακοή των πρωτοπλάστων. Ήρθη λοιπόν η χάρη του Θεού. Ήρθη η εκκλησία, εσηκώθηκε .Την πήρε ο Θεός τη μετοχή Του από τους πρωτοπλάστους. Δεν μετέχουν πια οι πρωτόπλαστοι της δόξης και της παρουσίας και της αγάπης του Θεού και όλων των συνεπειών και των επιπτώσεων όπως ακριβώς ήτο η μακάριοτης διά να μη πολυπράγμωνω. Αλλ’ όμως ο Θεός δεν ήρε τελείως την χάρη Του από τους ανθρώπους. Ούτε τελείως την μετοχή Του από τους ανθρώπους. Άφησε κάποιες αναλαμπές και αυτές οι αναλαμπές συναντώνται στα πρόσωπα των Δικαίων, από τον Αδάμ και την Εύα, οι οποίοι μετέχουν ομοίως, τους οποίους σήμερα μνημονεύει η εκκλησία ως σεσωσμένους και μάλιστα τους μνημονεύει πρώτους και πηγαίνει στον Άβελ τον Δίκαιο, μετά στη θέση του Άβελ που τον φόνευσε ο Κάιν πηγαίνουμε στο Σήθ, κατόπιν σε άλλους απογόνους, τον Νώε, τα τρία του παιδιά, τον Αβραάμ και τους απογόνους του και ερχόμεθα έως τον Ιωσήφ τον μνήστορα της Θεοτόκου. Όλοι αυτοί απετέλουν σκιώδη Εκκλησία επί της γης, δηλαδή επεκοινώνουν με τον Θεό, είχαν μια εμπειρία και μια μαρτυρία του Θεού και ανέμεναν την πληρότητα της μακαριότητάς του Θεού. Η οποία θα ήρχετο δια του απεσταλμένου Του, που υπεσχέθει στους προγόνους, στον Αδάμ και την Εύα. Έτσι αυτοί έχουν κάποια άλλα μάτια μέσα στην ιστορία. δεν είναι πολλοί, αλλά αυτοί που είναι, συνιστούν σας είπα αυτήν την στοιχειώδη και σκιώδη Εκκλησία επί της γης.
Και όλοι με ένα βλέμμα (αδιάφορο σε ποια εποχή έζησε ο κάθε ένας και αδιάφορο εάν ο καθένας από αυτούς είχε μια κοινωνία με τον άλλον). Όλοι με ένα βλέμμα, προσέβλεπαν προς ένα κέντρο και το κέντρο αυτό ήταν ο Ιησούς Χριστός, ο Εμμανουήλ, ο μέθ’ ημών ο Θεός. Εκείνος που θα ήταν αυτός ο Θεός, ο Κύριος, που θα κατήρχετο εις την γη και θα επανέφερε την κοινωνία, τη δική Του μετά των ανθρώπων, δηλαδή την Εκκλησία, δηλαδή την Βασιλεία Του. Όλοι λοιπόν έβλεπαν προς τα εκεί.
Ο κόσμος δεν τους γοήτευσε. Ο κόσμος τους είχε φανεί μικρός, στενός και άσχημος. Δεν κόλλησαν στον κόσμο και σε τίποτα που υπάρχει στον κόσμο. Υπήρξαν απ’ αυτούς πλούσιοι πλουσιότατοι όπως ήταν ο Ιώβ, όπως ήταν ο Αβραάμ, ο Ισαάκ, ο Ιακώβ, πλουσιότατοι κατά κόσμον. Αλλά όμως έμεναν σε σκηνές. Γιατί έμεναν σε σκηνές; Όπως μας λέγει κατά ένα θαυμάσιο τρόπο ο απόστολος Παύλος στην προς Εβραίους επιστολή του ότι ο Αβραάμ, <<Πίστει παρῴκησεν εἰς τὴν γῆν τῆς ἐπαγγελίας ὡς ἀλλοτρίαν, ἐν σκηναῖς κατοικήσας μετὰ Ἰσαὰκ καὶ Ἰακὼβ τῶν συγκληρονόμων τῆς ἐπαγγελίας τῆς αὐτῆς·>> Δεν έχτισε ποτέ σπίτι ο Αβραάμ. ο πλουσιότατος Αβραάμ, ποτέ δεν έχτισε σπίτι έμεινε σε αντίσκηνο. Γιατί; ως πάροικος και παρεπιδημος, το μάτι του είχε στραμμένο σε αυτό το σημείο, στη βασιλεία του Θεού. Ναι διότι λέγει <<ἐξεδέχετο γὰρ τὴν τοὺς θεμελίους ἔχουσαν πόλιν, ἧς τεχνίτης καὶ δημιουργὸς ὁ Θεός>> Ποιά είναι αυτή η πόλις; Είναι η βασιλεία του Θεού, της οποίας τα θεμέλια ως τεχνίτης φέρεται αυτός ο Θεός. Δηλαδή άκτιστος η βασιλεία του Θεού. Προς τα εκεί λοιπόν στρέφεται το μάτι του Αβραάμ και όλων των δικαίων αλλά και των προφητών. Έτσι λοιπόν αυτοί, (δείτε παρακαλώ προς το παρελθόν προς τα πίσω) κοιτάζουν όλοι προς τα εμπρός προς τον Ιησού Χριστό. Όσοι ήλθαν μετά Χριστόν πάλι κοιτάζουμε προς το αυτό κέντρο προς τον Ιησού Χριστό. γιατί αποτελούμε τώρα την Εκκλησία. Διότι ο Χριστός την έφερε την Εκκλησία πλήρη, διότι είναι η παρουσία Του και δεν είναι μια ψιλή παρουσία, αλλά είναι αυτή η πραγματική παρουσία Του, διότι έχουμε το Σώμα Του και το Αίμα Του και συνεπώς έχουμε αυτή την ζώσα παρουσία και πραγματική, επιτρέψτε μου να πω, αισθητή παρουσία του εναθρωπήσαντος Υιού του Θεού. Έτσι οι Δίκαιοι της Παλαιάς και οι Δίκαιοι της Καινής διαθήκης, όλοι προσβλέπουν οι μεν προς τα εμπρός, οι δε προς τα πίσω, προς ένα κέντρο τον Ιησού Χριστό. Αυτόν που η Εκκλησία μας σε λίγες μέρες θα γιορτάσει την επίσκεψη Του εξ ουρανού εις την γήν. Αυτόν που ενεδύθει την ανθρώπινη φύση, την κτίση ενεδύθει για να έρθει και να δημιουργήσει κοινωνία, να δημιουργήσει Εκκλησία και Βασιλεία επί της γης. Ποιο είναι το στοιχείο εκείνο με το οποίον οι προ Χριστού είδαν τον Χριστό; Aλλά και oι μετά Xριστόν, βλέπουν τoν Xρiστόν; Όπως θα πει προς τους Γαλάτας ο απόστολος Παύλος, αγαπήσατε αγαπήσατε τον Χριστόν που δεν τον είδατε. Λοιπόν ποιο είναι το στοιχείο εκείνο που και εκείνοι και ετούτοι βλέπουν προς τον Χριστό; Η πίστης. Η θερμούργος πίστης. Μια πίστης όχι ψιλή, όχι γυμνή, μια πίστη που θέτει σε εφαρμογή τα βιώματα του ανθρώπου. Αν πιστεύω ότι ο Χριστός ήρθε να εγκαθιδρύσει τη Βασιλεία Του, τότε ο κόσμος ο παρόν θα αλλάξει. Γιατί να κολλάω σε αυτόν; Αν λοιπόν το πιστεύω αυτό, δεν κολλώ στον παρόντα κόσμο. Δεν γίνομαι πλούσιος και αν γίνω πλούσιος, δεν δίνω καμία προσοχή στα πλούτη, τα οποία πάντοτε δίδω στους φτωχούς. Ούτε στα αξιώματα, ούτε στην σοφία, ούτε στις επιστήμες, ούτε στον πολιτισμό, ούτε σε οποιοδήποτε σχήμα του παρόντος αιώνος. Έτσι και οι μεν και οι δε βλέπουν προς τον Χριστό. Τι συνδέει πέρα από την πίστη τους πρώτους και τους δεύτερους; Παρακαλώ αγαπητοί προσέξτε στο σημείο αυτό.
Μία μυστική κοινωνία. Που όπως θα πει ο απόστολος, για την όποια κοινωνία, για την πίστη το λέγει, αλλά θα έκανα μία μικρή τροποποίηση, δεν είναι άξιος ο κόσμος. Δεν είναι άξιος ο κόσμος. Ποια είναι αυτή η μυστική κοινωνία; Μια εσωτερική πληροφορία. Αυτή η εσωτερική πληροφορία όμως δεν είναι ένας λόγος, αλλά είναι ότι είναι οι λέξεις, πληροφορία. Πληροφορία στην ελληνική γλώσσα θα πει πληρώσης, γέμισμα. Όταν λέγει στον Τιμόθεο ο απόστολος Παύλος, <<την διακονίαν σου πληροφόρησον>>, δηλαδή φέρε εις πληρότητα τη διακονία σου. Έχουμε λοιπόν εδώ μια πληροφορία, ένα γέμισμα της ψυχής, μία μετοχή μυστική αυτής της παρουσίας του Χριστού. Είτε ακόμη δεν έχει έλθει, είτε έχει έλθει για εμάς, στην Καινή Διαθήκη. Και το σπουδαίο, ότι αυτή η κοινωνία είναι μυστική και πραγματική, βιωματική, δυνατή. Όχι μόνο προς το πρόσωπο του Χριστού, όπως ακριβώς θα ήσαν οι ακτίνες ενός κέντρου, αλλά και μεταξύ των δικαίων.
Όπως ακριβώς είναι ένας τροχός ο οποίος με τις ακτίνες του, το ένα το άκρον συνδέεται με το κέντρο και το άλλο άκρο των ακτίνων συνδέεται με την περιφέρεια του τροχού. Δηλαδή μια κοινωνία που συνδέει και τους πιστούς μεταξύ τους, όλων των αιώνων και όλων των εποχών. Από τον Αδάμ και την Εύα μέχρι τους Αγίους της σημερινής εποχής. Είναι μια μυστική κοινωνία μέσα στο Σώμα και το Αίμα του Χριστού. Θα μου πείτε, μα οι Δίκαιοι της Παλαιάς Διαθήκης δεν έζησαν το Σώμα και το Αίμα του Χριστού. Αγαπητοί μου, όταν κατήλθε ο Χριστός εις τον Άδη τους επήρε μαζί Του. Εκεί έλαμψε η πίστη τους. Και τους πήρε μαζί Του, και τους έβαλε εις τον Παράδεισο. Όχι τον αρχαίον Παράδεισο έναν κρίτωνα και του κρίτωνος αυτού παραδείσου, μια καλύτερη, αφαντάστος, ανωτέρα βασιλεία. Έτσι οι Δίκαιοι της Παλαιάς Διαθήκης, αυτή τη στιγμή μετέχουν της παρουσίας του προσώπου του Χριστού, της θεωρίας του προσώπου του Χριστού. Και ζουν κατά μυστικόν τρόπο στο Σώμα και το Αίμα του Χριστού. Όπως και εμείς ζούμε κατά μυστικόν τρόπον στο Σώμα και το Αίμα του Χριστού και μας συνδέει όλους εμάς, αυτό το Σώμα και το Αίμα του Χριστού, το Πρόσωπο του Χριστού.
Βέβαια μυστήριον είναι. Είναι ένα μυστήριο που παίρνει κάποιος, μια αναδρομική εμπειρία της ιστορίας. Θα το επαναλάβω, μια αναδρομική εμπειρία της ιστορίας. Μπορείτε να ζήσετε αγαπητοί μου, τη μάχη του Μαραθώνα; Oταν οι αρχαίοι Έλληνες αντιμετώπισαν τους Πέρσες, εκεί στη στενή πεδιάδα του Μαραθώνα. Μπορείτε να την ζήσετε; Να την ζήσετε μέσα σας; Να την αναπαραστήσουμε μπορούμε. Να τη ζήσουμε μπορούμε, πόσο έως ποιον βαθμό μπορούμε να τη ζήσουμε; Αυτή η αναδρομή στο παρελθόν, αυτή δηλαδή η εμπειρία μας μέσα στην ιστορία, όσο κι αν είναι δυνατή στα γεγονότα της ιστορίας, ποτέ δε φτάνει, τη μυστική εμπειρία που μπορεί να έχει ο πιστός με αυτή την αναδρομή του μέσα στην ιστορία, στην κοινωνία των Δικαίων και των Αγίων. Είναι αδύνατον. Γιατί; Διότι θα αποτελούσε η αναδρομή στα γεγονότα της ιστορίας, (επιτρέψτε μου) ένα ταμπλό βιβάν, ένας ζωντανός πίνακας, αλλά νεκρός στην πραγματικότητα, στατικός. Έγιναν αυτά, δεν γίνονται διαρκώς. Τα γεγονότα έγιναν. Αλλά οι Δίκαιοι ζουν και αφού ζουν οι Δίκαιοι, δεν είναι μια βίωσης ονειροπόλημα. Αλλά είναι μια βίωσης, αληθινή κοινωνία. Αυτή την εμπειρία λοιπόν, όλοι οι Δίκαιοι και όλοι οι Άγιοι ζουν σε κάθε εποχή. Έτσι αγαπητοί, αναμένουν όλοι την έλευση του Χριστού και ζουν όλοι την έλευση του Χριστού, του αληθινού Σωτήρος.
Αν θα πρέπει όμως, να δούμε στην εποχή μας. Με βάση αυτά τα λίγα που σας είπα, τα πολύ λίγα, να δούμε πως οι χριστιανοί μας περιμένουν αυτήν την γέννηση του Χριστού. Το γεγονός αυτό, τότε δεν θα είχα παρά να σας πω και να σας μεταφέρω μια που συμπωματικά χτες στην εκπομπή άκουσα από το ραδιόφωνο “Η ώρα των νέων” και κάποιος δημοσιογράφος έχει συζήτηση με δύο νέους ένα αγόρι και ένα κορίτσι 20 ετών και τους ερωτά πώς καταλαβαίνουν τα Χριστούγεννα; Πώς τα περιμένουν; Πώς τα νιώθουν; Kαι τότε εκείνοι είπαν, ότι είναι μια γιορτή των παιδιών.Eίναι ακόμη μια γιορτή που συγκεντρώνει όλους τους συγγενείς και τους συγχωριανούς στον ίδιο τόπο. Είναι μια γιορτή που κανείς μπορεί να ξεκουραστεί, να χαρεί, να διασκεδάσει, να ζήσει την παράδοση που είναι οι λουκουμάδες και οι τηγανόπιτες. Βέβαια ο δημοσιογράφος για μια στιγμή, απεπειράθει να κάνει ένα άλμα, να τους βγάλει από αυτήν την κατάσταση, όπως ακριβώς ένας άλτης, πάει να κάνει ένα άλμα εις ύψος, ρίχνει όμως τον δοκό και πέφτει κάτω. Δηλαδή αυτό είναι το νόημα των Χριστουγέννων; λέει ο δημοσιογράφος. Λέγουν εκείνοι αυτό είναι το νόημα. Τίποτα άλλο δεν έχει να μας πει; Ε αυτά που σας είπαμε. Πράγματι παιδιά, αυτό είναι το νόημα των Xριστουγέννων. Πήγε για μια στιγμή να κάνει ένα ερώτημα, να φύγει από την πεζότητα και έπεσε μαζί τους. Και λέμε, Φτώχεια, φτώχεια, φτώχεια. Οι χριστιανοί σήμερα έτσι βλέπουν τα Χριστούγεννα; Σαν μια γιορτή των παιδιών, με τα παιχνίδια, με τον 13ο μισθό, με μία ανάπαυλα, με μία συγκέντρωση, με αναβίωση της παραδόσεως της ορθοδόξου ελληνικής; Έτσι κάπως; Αυτό είναι τα Χριστούγεννα; Αν ήταν αυτό, τα Χριστούγεννα, τότε αγαπητοί τότε χαθήκαμε.
Ποιος μπόρεσε ποτέ να συλλάβει το νόημα των Χριστουγέννων; Ποιος μπόρεσε, να το συλλάβει; Ποιος μπόρεσε να πει, μεσ’ την καρδιά του και ταυτόχρονα να ενωθεί με τους Δίκαιους όλων των αιώνων και όλων των εποχών; Εμμανουήλ μαζί μας o Θεός. Ποιος το έπιασε αυτό; Εμμανουήλ, μαζί μας ο Θεός. Δηλαδή αποτελεί Εκκλησία πια ο Θεός με εμάς. Είναι μαζί μας. Αυτό είναι το μεγάλο γεγονός, το ασύλληπτο, το ακατανόητο, το βαθύ, το ανεξερεύνητο, τό χρόνοις αἰωνίοις σεσιγημένον μυστήριον. Αυτό είναι το νόημα των Χριστουγέννων. Ποιος το έπιασε; Aλλά όταν το συλλάβουμε αγαπητοί μου αυτό, τότε να είστε σίγουροι, αρχίζουμε να μπαίνουμε μέσα στην κοινωνία και μέσα στη ζωή των Δικαίων και των Αγίων, Παλαιάς και Καινής Διαθήκης, όλων των αιώνων και όλων των εποχών. Είναι οι είκοσι τέσσερις πρεσβύτεροι. Το σύμβολό τους, η εικόνα όλων των αγίων, οι είκοσι τέσσερις πρεσβύτεροι γύρω από το θρόνο του εσφαγμένου αρνείου, με τα χρυσά στεφάνια και τα χρυσά θυμιατά και τους ποδήρης χιτώνας, που υμνούν και δοξάζουν, εις τους αιώνας των αιώνων, τον Εμμανουήλ, που έδωσε το Αίμα Του, ήρθε μαζί μας, έγινε άνθρωπος, για μια αιωνία κοινωνία, για μια αιωνία Εκκλησία, για μια αιωνία Βασιλεία.