Η παρούσα ομιλία, την οποία εκφώνησε ο μακαριστός γέροντας Εφραίμ Φιλοθείτης στην Ιερά Μονή Φιλοθέου, μεταφέρθηκε εδώ μετά από αποθόρυβοποίηση της πρωτότυπης ηχογράφησης και πλήρη απομαγνητοφώνηση του λόγου.
Σήμερα, εορτάζουμε τη μεγάλη γιορτή του Αγίου ενδόξου ιερομάρτυρα Κοσμά του Αιτωλού. Όπως γνωρίζουμε από το ιστορικό του, ότι εδώ στο μοναστήρι μας, κοινοβίωσε 17 χρόνια. Επίσης και σαν ιερέας εφημέρευσε αρκετά χρόνια. Σε αυτό εδώ το ευλογημένο μοναστήρι μας, έκανε όλους τους κόπους, τους ασκητικούς, τους μοναστικούς, τους μοναστηριακούς. Και οι κόποι του συνεργούσης της θείας Χάριτος, τον αξίωσαν της αγιότητας αλλά και της δυνατότητας, μετά από φώτιση Θεού, να εξέλθει του μοναστηριού μας και να γίνει ο μέγας φωστήρας του γένους μας, εκείνης της εποχής που η Ελλάδα, η πατρίδα μας, εκκινδύνευε να εξισλαμιστεί. Χιλιάδες χριστιανοί Ορθόδοξοι από πολλά πιεζόμενοι, ασπάζονταν το μωαμεθανισμό και γίνονταν Τούρκοι και αλλαξοπιστούσαν και φεύγαν από τον Χριστόν μας και πήγαιναν στο διάβολο. Η αγάπη του Αγίου Κοσμά μας, τον έκανε έτσι ώστε να φλέγεται από αγάπη προς τους αδελφούς χριστιανούς Ορθοδόξους. Να κάνει αυτή τη μεγάλη προσπάθεια, να καταβάλει τόσους πολλούς κόπους και κινδύνους συνάμα, ώστε να μπορέσει να σώσει ψυχές και όπως τις έσωσε, διότι είχε όλη τη χάρη του Θεού μαζί του. Μάλλον, ο Θεός οδηγούσε την καρδιά του και τα βήματά του πλησίον σε αυτούς τους ανθρώπους, που σιγά σιγά χάνανε την πίστη, την Ορθόδοξη. Φώτισε και εμάς τους αμαρτωλούς. Όχι το να έρθουμε εδώ μόνον, αλλά και να γιορτάζουμε από πέρυσι τη γιορτή του με τόση μεγάλη τιμή, πράγμα που τόσο εις τον Θεό όσο και εις τον Άγιο είναι τόσο πολύ ευχάριστο. Και σας εξομολογούμαι ότι στη γιορτή του φέτος, ταπεινά αισθανόμουνα τον Άγιο σε όλη την αγρυπνία να είναι μαζί μου. Για πρώτη φορά αυτή η αίσθηση στη ψυχή μου ήτανε τόσο πολύ δυνατή ώστε να πιάνει τον άγιο να είναι ανάμεσά μας. Ιδιαίτερα στη Θεία Λειτουργία τον αισθανόμουνα. Πώς να το πω; Συνεχώς ένιωθα την ψυχή μου να τον αγκαλιάζει με πάρα πολύ μεγάλη αγάπη και στοργή. Ήτανε ιδιαίτερα παρών μέσα στο Ιερό και παρακολουθούσε όλη την ενότητα της θείας Λειτουργίας και ιδιαίτερα που είχαμε και την χειροτονία του Ιερέως μας. Ήταν μια ευλογημένη γιορτή που μας δείχνει πως ο Άγιος είναι μαζί μας και ιδιαίτερα χαίρεται σε αυτή τη γιορτή που Του κάνουμε. Θα πρέπει να τον έχουμε πολύ ευλάβεια και κάθε χρόνο τόσο και πιο λαμπρότερα να κάνουμε τη γιορτή. Τώρα και εμείς εδώ, ίσως τόσον του Θεού, όσον και του Αγίου, να είναι μία ευλογία ή να κάνει ο Άγιος και μία συνέχεια του έργου Του. Να μπορέσουμε να χουμε αυτή τη χάρη! Να βοηθήσουμε και εμείς ταπεινά τους αδελφούς μας τους Χριστιανούς. Τότε ήτανε η απειλή της πίστεως. Το να αλλάζουν οι άνθρωποι την πίστη ριζικά, να αλλαξοπιστούν, να φεύγουν πέρα για πέρα από τον Χριστό και να ασπάζονται τον διάβολο, την κόλαση. Τώρα υπό άλλης μορφής έρχεται κάτι παρόμοιο. Να φεύγουμε από τον Χριστό, από το πνεύμα της Ορθοδοξίας αλλά και της πίστης, και να μας παίρνει το ρεύμα της αμαρτίας και να μας οδηγεί πάλι στον ίδιο, έτσι αμαρτωλό και επικίνδυνο σκοπό της απομακρύνσεως από τον Θεό. Μήπως δεν έχουμε και τώρα τον κίνδυνο να φύγουμε από την Ορθοδοξία, από την Ορθόδοξη Εκκλησία και να παραπλανηθούμε, να ασπαστούμε αιρετικά πράγματα, που είναι και πάλι επίσης ισοβάθμιος χωρισμός από τον Θεό. Περισσότερες χιλιάδες χριστιανοί κινδυνεύουν από τότε. Τότε ήταν μία μικρή Ελλάδα. Τώρα ο κόσμος κινδυνεύει ολόκληρος. Γι’ αυτό πρέπει να αγωνιζόμαστε, να φροντίζουμε πρωτίστως για την αμαρτωλή ψυχή μας. Εμείς πρώτα να αλλάξουμε, να αλλάξουμε εσωτερικά, να αλλοιωθούμε. Να πλησιάσουμε περισσότερο την χάρη Του Θεού. Να αξιωθούμε, το λεπτό αισθητήριο της ψυχής μας να καθαριστεί να έρθει στη θέση και στην δυνατότητα να ψιλαφά το Θεό. Να τον νιώθει, να τον αισθάνεται. Να μας μεταδίδει αυτό το αισθητήριο στην καρδιά μας, την γεύση του Θεού. Και όταν εμείς μέσα μας αλλάξουμε, θα μπορέσουμε τότε να βοηθήσουμε. Και πρώτος πρέπει να αλλάξει ο εαυτός μου, εγώ, ο οποίος είναι και υπεύθυνος και υπόλογος ενώπιον του Τρισάγιου Θεού. Όπως βλέπετε, κάνουμε αυτή την έξοδο προς τα έξω. Πρέπει να ευχηθούμε. Να με βοηθήσει ο Θεός σε αυτό το έργο, να το ευλογήσει, να γίνει καρποφόρο. Να σωθούν πέντε ψυχές. Όλος ο κόσμος δεν είναι άξιος για μία ψυχή και μόνο.Ο κόσμος θα παρέλθει. Η δε ψυχή του ανθρώπου, η πνοή του Θεού, δεν θα παρέλθει, αλλά μετά θάνατον συνεχίζει την πραγματική της ζωή. Επειδή αυτό το έργο είναι πάρα πολύ δύσκολο και λίαν επικίνδυνο, θα χρειαστούν πολλές ευχές από μέρους σας και από μέρους των Χριστιανών μας που μας αγαπούν. Ώστε να σκεπάσει ο Θεός και να φυλάξει την ταλαιπωρία μου και αναξιότητά μου. Γιατί, πάνω στη γη δεν είναι κανένας άνθρωπος ασφαλής. Όσο ζούμε, είμεθα υπό τον άμεσον κίνδυνο της Κολάσεως. Ο μεγαλύτερος Άγιος, εάν χάσει τη χάρη του Θεού, είναι σε θέση να κάνει τα μεγαλύτερα εγκλήματα. Το ότι στεκόμαστε στα πόδια μας δεν είναι τίποτε άλλο παρά ότι μας στηρίζει η ευλογημένη Χάρις του Θεού. Και τις δύο φορές που στο εξωτερικό ήμουν, είδα πράγματι ότι η χάρις του Θεού συνόδευε την αναξιότητά μου. Και το έργο ήταν καθαρώς του Θεού. Και πιστεύω ότι οι ευχές, του Αγίου Κοσμά και του Αγίου μου γέροντος ήταν έργο. Ας προσευχηθούμε. Ας με εύχεσθε. Αυτό είναι ένα θερμό αίτημα της ελεεινής μου ψυχής. Να εύχεσθε τόσο για μένα όσο και για τους Χριστιανούς μας που έχουμε χρέος. Ο Άγιος Κοσμάς εφλέγετο από αγάπη προς τους αδελφούς που κινδύνευαν, που χάνανε την Ορθόδοξο Πίστη. Αυτή η αγάπη πρέπει να φλέγει και τις δικές μας καρδιές. Τόσο την δική μου, όσο και την δική σας. Διότι δεν έχουμε ημέρες μπροστά μας ότι θα ζήσουμε. Ο χρόνος είναι μετρημένος. Ο μπροστά μας χρόνος είναι μετρημένος. Περιμένουμε χρόνια δύσκολα, χρόνια επικίνδυνα και γι αυτή τη ζωή μας. Γι’ αυτό λύσσαξε και ο διάβολος και άνοιξε το στόμα του σαν άδης και μας παίρνει όλους μέσα. Μακάριος ο άνθρωπος που θα ξεφύγει από τα δόντια του και θα πετάξει στον ουρανό και θα σωθεί. Κάθε χρόνο και χειρότερη η κατάστασης. Και φέτος που βγήκα την τελευταία φορά προχθές, είδα ότι ο κόσμος βρίσκεται στο στόμα του άδη. Η γυμνότης και η αμαρτωλότης έχει φτάσει σε τέτοιο σημείο που φωνάζει και μόνο του αυτό ότι θα επέμβει η θεία Δικαιοσύνη να βάλει τα πράγματα στην θέση τους. Και επομένως δεν έχουμε μπροστά μας πολύ χρόνο. Γι’ αυτό πρέπει τόσον ημείς να βιαζόμεθα για τον εαυτό μας, όσον και να νιώθουμε μία συμπάθεια στους αδελφούς μας, γιατί όλοι μας έχουμε οικείους ανθρώπους. Αλλά και πέρα από τους οικείους έχουμε τους αδελφούς, τους εν Χριστώ οικείους, που έχουμε χρέος να τους πονούμε. Διότι αν εμείς κινδυνεύουμε, που είμεθα μέσα στο λιμάνι της Παναγίας, πόσο μάλλον αυτοί οι άνθρωποι που βρίσκονται συνεχώς στο να βλέπουν την αμαρτία ολοφάνερη και προκλητική μπροστά τους! Αν εμείς καιγόμαστε μακριά από τη φωτιά, αυτοί οι άνθρωποι τι γίνονται που οι φλόγες τους πιάνουν και τους περικυκλώνουν; Όπως ξέρετε που πηγαίνουμε έξω, εκείνο που παρακαλούσα κατά την ώρα της Ιεράς Εξομολογήσεως στο εξωτερικό. Νοερώς παρακαλούσα τον Θεό, να μου χαρίσει αγάπη, όπως Αυτός αγαπά τους ανθρώπους. Παρακαλούσα, και μάλιστα και με δάκρυα αρκετά, να μου δώσει τη δύναμη να αγαπώ τους ανθρώπους, ώστε η αγάπη να με βοηθήσει να τους βοηθήσω με τα λίγα πράγματα που μπορούσα να τους προσφέρω με τη χάρη του Θεού. Και σήμερα τίποτε άλλο δεν οικοδομεί στους ανθρώπους παρά μόνον και μόνον η αγάπη. Αλλά η αγάπη η ειλικρινής και η αγνή, όσο γίνεται άλλο. Σήμερα ο κόσμος έχει πολλή ανάγκη από αγάπη γνήσια. Όλοι μιλάμε για αγάπη κι όλος ο κόσμος μιλάει για αγάπη. Αλλά η αγάπη είναι νοθευμένη. Έχει πολλά μικρόβια και ποικίλα. Και έτσι οι άνθρωποι την απεχθάνονται. Τη θεωρούν κάλπικη. Γι αυτό μόνον η χάρις του Θεού, μόνον η χάρις του Θεού δίνει πραγματικά, δημιουργεί και χαρίζει αγάπη κατά Θεόν. Γι’ αυτό πρέπει να παρακαλούμε τον Θεό να μας δώσει αγάπη προς τους αδελφούς, όπως ακούσαμε και στην ανάγνωση εχθές, από τη διδασκαλία του Αγίου ιερομάρτυρος Κοσμά του Αιτωλού, του Αγίου μας. Είδατε πόσα πράγματα έλεγε εκεί; Ότι πόσο πρέπει να αγαπούμε τους αδελφούς. Αν δεν έχουμε αγάπη, δεν έχουμε τον Χριστόν μας μέσα μας. Η αγάπη δεν στέκει στα λόγια. Λέγει μια παροιμία ότι η αγάπη και το συνάχι δεν κρύβεται. Άρα λοιπόν, αν έχουμε αγάπη, θα φαίνεται από ό, τι πράττουμε και από ό, τι λέγουμε. Ο Απόστολος Ιάκωβος λέγει ότι όποιος δεν έχει αγάπη βαδίζει στο σκότος και δεν ξέρει που πάει και ότι είναι αδελφοκτόνο και ότι χωρίς αγάπη, Χριστός σε αυτόν τον άνθρωπο δεν υπάρχει. Και η αγάπη μακροθυμεί. Η αγάπη χρηστεύει. Η αγάπη δε λογίζεται το κακό. Η αγάπη δεν πικραίνει τον αδελφό. Η αγάπη τον σκεπάζει. Η αγάπη δεν τον αφήνει να τον κατηγορεί, τον αδελφό, να τον κατακρίνει, να τον μέμφεται, να τον διασύρει. Γι αυτό ο απόστολος Παύλος μας έβαλε μπροστά μας τον καθρέφτη, που κάθε ένας μας μπορεί να κοιτάξει τον εαυτό του και να γνωρίσει αν έχει αγάπη μέσα. Όταν θα έρθει η ώρα να φύγουμε από τον κόσμο. Η ψυχή που θα έχει την αγάπη του Χριστού θα έχει τα χαρακτηριστικά του Ουρανίου Πατρός μας. Ο Ουράνιος Πατέρας βρέχει και ανατέλλει τον ήλιο και στους αγαθούς και στους πονηρούς ανθρώπους. Τι εστί Θεός; Ο Θεός είναι αγάπη και ο μένων εν τη αγάπη εν τω Θεώ μένει και ο Θεός εν αυτώ. Εδώ είναι de facto τα πράγματα. Ή έχεις Θεό ή δεν έχεις μέσα σου. Έχεις αγάπη; Έχεις Θεό. Δεν έχεις αγάπη; Δεν έχεις Θεό μέσα σου. Μέσος όρος δεν υπάρχει. Ή έχεις Πνεύμα Άγιο ή δεν έχεις. Ή έχεις τα χαρακτηριστικά του Χριστού ή δεν τα έχεις. Ο Χριστός είχε μαζί Του τον Ιούδα. Τι δεν του έκανε ο Ιούδας; Κι όμως, του έπλυνε τα πόδια. Πρωτίστως του είχε δώσει το βαλάντιο, παρότι ήξερε ότι είναι φιλάργυρος. Αλλά του το έδωσε, για να μην έχει το δικαιολογητικό ότι τον πρόδωσε, γιατί δεν είχε χρήματα. Τα χρήματα τα είχε σταθερά. Συνέφαγε μαζί του στην τελευταία τράπεζα. Και όταν είδε ότι δεν αλλάζει με καμιά προσφορά θεϊκής αγάπης, τότε του είπε: Ό τι έχεις να κάνεις, κάντο. Κάντο γρήγορα. Ο Χριστός πόση αγάπη ζήτησε; Το τελευταίο τραπέζι που έκανε ήτανε το ξεχείλισμα της θεϊκής του αγάπης. Εάν δεν έχουμε αυτή την αγάπη του Χριστού μέσα μας, δεν είμεθα του Χριστού. Ας φοράμε ράσα, ας φοράμε πετραχήλια, ας φορούμε μήτρες, ας λέμε ότι είμεθα και είμεθα. Δεν έχουμε μέσα μας αγάπη, δεν έχουμε τίποτα. Κύμβαλο αλαλάζον, ντενεκές ξεγάνωτος. Δεν θα μας ωφελήσει, όχι ορισμένα χρόνια μονάσεως, αλλά τα χρόνια του Μανθουσάλα να έχουμε. Εάν δεν έχουμε αγάπη, δεν είμεθα τίποτε. Η αγάπη μακροθυμεί, χρηστεύει. Η αγάπη συγχωρεί τα πάντα. Η αγάπη δε λογίζεται το κακό. Μες στην καρδιά του ο άνθρωπος δεν έχει κακό για τον αδελφό. Αυτό θα φανεί από τα έργα, από τα λόγια, από τις εκφράσεις. Η αγάπη δεν κρύβεται. Ο ιεραπόστολος και ιερομάρτυς Κοσμάς το έδειξε στην πράξη. Και εμείς σήμερα πρώτα πρέπει να δείξουμε την αγάπη μας προς τους αδελφούς που συζούμε. Εμείς σ’ αυτό το πεδίο εδώ θα δείξουμε την αγάπη. Όταν ανεχόμεθα αλλήλοις, όταν βοηθούμε, όταν το στόμα μας δεν κατακρίνει, δεν κατηγορεί τους αδελφούς και όταν νιώθει μέσα του την ανάγκη να προσεύχεται για τους αδελφούς, αυτός ο μοναχός έχει μέσα του αγάπη. Και θέλεις να δεις αν ο Χριστός είναι μέσα σου; Δες το από την αγάπη, αν την νιώθεις μέσα σου. “Εκ του αδελφού σου η σωτηρία”, φωνάζει ο ιερέας. Σαν να λέει: “Τι νιώθεις για τον άλλο;” “Από ό, τι νιώθεις, θα καταλάβεις αν είσαι του Χριστού”. Μα με το νου και την καρδιά. Μόνο ο Χριστός να μνημονεύεται. Να φωνάζουμε νύχτα μέρα: Κύριε Ιησού Χριστέ, ελέησον με. Αυτή την ευχή να μην την αφήσουμε, μήτε μέρα, μήτε νύχτα, μήτε ώρα, μήτε λεπτό, μήτε αναπνοή. Να αναπνέουμε και να εκπνέουμε συνεχώς το όνομα του Χριστού. Αν ο Χριστός είναι έτσι καλοβαλμένος μέσα μας, δεν είναι δυνατόν να μην αποκτήσουμε χάρητι Χριστού, την αγάπη του Θεού. Και αυτή η αγάπη γίνεται πλέον ο σωστός οδηγός. Η γερή πυξίδα που θα μας δείξει, που θα μας δείχνει συνέχεια πώς πρέπει να οδηγήσουμε το καραβάκι μας στην κατεύθυνση του λιμανιού. Πώς θα περάσουμε το πέλαγος, την μεγάλη τρικυμία και να φθάσουμε, ασφαλώς στο λιμάνι της ουράνιας εμπειρίας. Δεν θα γνωρίσουμε τι είναι στον ουρανό, εάν δεν οδηγηθούμε σωστά. Στο διακόνημά μας, επειδή μας φεύγει ο νους να λέμε προφορικά την ευχή, να την φωνάζουμε, πρώτον, θα έχει ωφέλεια, θα είναι η ωφέλεια προσωπική, αλλά δε θα φτάσει μέχρι προσωπική, αλλά θα γίνει και αγιοτική. Ο μισθός δεν θα είναι μόνο για την ευχή που θα λέμε, αλλά ωφέλεια θα προκύψει στην ψυχή μας από το ότι θα προκαλούμε με την προφορική επίκληση και τους αδελφούς να λένε την ευχή, όταν θα υπάρχει μετεωρισμός. Η προφορική επίκληση έχει δύο καλά: την προσωπική ωφέλεια και την ωφέλεια που δίνει στον αδελφό, όταν θα ακούσει την ευχή. Διότι και αυτουνού η συνείδηση θα τον νίξει και θα τον προκαλέσει να προσευχηθεί. Ας λέμε την ευχή το όνομα του Χριστού και μόνον θα μας σώσει. Δεν είναι μόνο ότι αγιάζεται ο άνθρωπος, αλλά αγιάζεται και ο χώρος που ζει κανείς, αλλά και αυτό το εργόχειρο που κάνουμε το διακόνημα και αυτό αγιάζεται. Ο διάβολος δεν μπορεί να ακούσει την ευχή. Είναι το μεγαλύτερο κακό του. Και πρώτα συλεί και κλέβει την ευχή από τον μοναχό και από τον χριστιανό και μετά του κάνει τη διάβρωση την ψυχική. Πρώτα του αφαιρεί το όπλο και μετά πιάνει και τον δένει. Αν δεν αφαιρέσει το όπλο, δεν μπορεί να τον πιάσει τον άνθρωπο και να τον δέσει χειροπόδαρα. Η προσευχή είναι το όπλο. Και όταν το όπλο βάλει, ο εχθρός δεν πλησιάζει. Όταν το όπλο αργήσει, σταματήσει ή κλεφθεί, τότε ο άνθρωπος βρίσκεται άμεσα στον κίνδυνο της συλλήψεως και της αλυσοδέσεως. Γι αυτό εμείς οι μοναχοί, που έχουμε τόση πολύ μεγάλη διδασκαλία πάνω στην προσευχή, είμεθα αδικαιολόγητοι ενώπιον του Θεού και πρώτος εγώ, που εσείς ακούτε σήμερα την αμαρτωλότητά μου. Αλλά εγώ αυτά τα πράγματα, αυτές τις νουθεσίες τις άκουσα από τον Γέροντα μου τον Άγιο, που σήμερα βρίσκεται στον Ουρανό και από εκεί στέλνει την προστασία και την πρεσβεία του.Και πρώτος υπόλογος είμαι εγώ. Εάν δεν βιαστώ, να μου γίνει μέσα μου η προσευχή. Είναι δυνατόν η προσευχή να φωνάζεται, να κραυγάζεται; και να μη φύγουν τα δαιμόνια από μπροστά του, από πλάι του; Αλλά είπαμε, είναι τόσο επιτήδειος ο διάβολος, σαν τεχνίτης. Με τόση τεράστια εμπειρία, είναι τόσο επιδέξιος που χωρίς να το καταλαβαίνουμε, μας κλέφτει την προσευχή και μας παίρνει το νου και μας τον πηγαίνει εδώ και εκεί. Και μας τον γυρίζει πίσω φορτωμένο από φαντασίες και αμαρτωλότητα. Γι αυτό παιδιά μου, προσέξτε πάρα πολύ το όνομα της ευχής. Το όνομα του Χριστού θα διώξει την αργολογία. Η αργολογία φέρνει όλα τα κακά στον μοναχό. Τι να συζητήσουμε μεταξύ μας; Τι μας ενδιαφέρει σαν υποτακτικούς; Τι μας ενδιαφέρει, το Α, το Β θέμα. Ένα ενδιαφέρει, πρέπει να ενδιαφέρει τον υποτακτικό, το πώς να κάνει τέλεια την υπακοή του. Τόσο την πνευματική, που είναι σε τόση αξία και πνευματικότητα, όσο και την υπακοή στο διακόνημα, που κι αυτό αν γίνεται με υπακοή και προσοχή, έχει μεγάλη και αυτό αξία. Ο υποτακτικός στην υπακοή του να βλέπει μπροστά και το πώς να κάνει τα καθήκοντά του τα μοναχικά. Και πέραν τούτων, τίποτε άλλο δεν πρέπει να φροντίζει. Είναι σφάλμα, όταν σκέπτεται πράγματα έξω από αυτή την υπακοή. Ο καλύτερος χρόνος του μοναχού είναι ο χρόνος που είναι υποτακτικός. Αν ξέρει να εκτιμήσει την υπακοή, είναι ο πλέον ήσυχος άνθρωπος. Διότι η μέριμνα είναι αυτή που κάνει τον άνθρωπο να φεύγει από το Θεό. Ο υποτακτικός δεν έχει μέριμνα. Μία μέριμνα πρέπει να έχει, το πώς να φυλάξει υπακοή. Και όταν πεθάνει, όταν κοιμηθεί ένας υποτακτικός, καλός, είναι πάνω από όλους τους ανθρώπους πετυχημένος. Ο πλέον επιτυχής άνθρωπος για τον ουρανό είναι ο καλός υποτακτικός. Μακάριος αυτός ο άνθρωπος. Αλλά και δυστυχής, δυστυχέστατος ο υποτακτικός που δεν φυλάττει, που δεν φυλάξει αυτή την υπακοή και μπλέξει με τόσα και τόσα άσχετα πράγματα. Και κατά την ώρα του θανάτου θα δει ότι όλα εκείνα ήταν άχρηστα και βλαβερότατα που σκεφτόταν και έβγαζε. Ας φυλάξουμε τα λόγια του Θεού. Ας βιαστούμε. Διότι δεν ξέρουμε την ημέρα και την ώρα που θα μας βρει ο θάνατος. Όλοι το γνωρίζουμε αυτό. Ότι πολλάκις εμείς οι άνθρωποι φεύγουμε ξαφνικά, αιφνίδια. Και με τα μέσα της επιστήμης και της τεχνολογίας φεύγουμε πάρα πολλοί έξω. Τα δυστυχήματα, τα τροχαία και από τόσα άλλα και οι ασθένειες πολλές φορές, βοηθούν να φύγει ο άνθρωπος μέσα σε λεπτά χρόνου. Και όπου βρεθεί κανείς, έτσι και πορεύεται. Αυτό να μελετούμε συνέχεια, μήπως μας βρει ο θάνατος ξαφνικά. Γι’ αυτό πρέπει να είμαστε τακτοποιημένοι ψυχικά. Πάντα να νιώθουμε ότι φεύγουμε, για να μη χάσουμε τον εαυτό μας όταν κάτι μας συμβεί. Εμείς οι μοναχοί τα γνωρίζουμε πάρα πολύ καλά όλα αυτά τα πράγματα, γι’ αυτό και δεν θα έχουμε λόγον απολογίας ενώπιον του Θεού. Δεν έχουμε άγνοια του νόμου. Τον νόμο τον διδασκόμεθα συνέχεια, από παντού, από την Εκκλησία, από τα βιβλία, από τις διδασκαλίες που κάνουμε, από τη συνείδησή μας. Όλα τα γνωρίζουμε. Γι’ αυτό, πᾶν στόμα φραγήσεται, μὴ ἔχον τί ἀπολογήσασθαι, διότι η δικαιοσύνη του ανθρώπου ὡς ῥάκος ἀποκαθημένη ενώπιον του Θεού. Ας ευχηθούμε να μας σκεπάσει ο Θεός από κάθε κακό. Και τώρα θα εύχεσθε με όλη σας την ψυχή να σκεπάσει την ελεεινότητά μου ο Θεός από κάθε κακό και από κάθε κίνδυνο που υπάρχει στον κόσμο. Και να επιστρέψω στο μοναστηράκι μας κοντά σας και πάλι σώος και αβλαβής διπλά και εγώ όπως γνωρίζετε από το χρέος της καρδιάς μου ότι σας εύχομαι και αυτό όχι να μου το πείτε, αλλά το κάνω, διότι το νιώθω συνεχώς μέσα μου. Και έτσι, όταν ανταμώσουν οι προσευχές της αγάπης προς τον Θεόν, ο Θεός στέλνει το έλεός Του. Και εύχομαι να σας βρω κυρίως πνευματικά, σε καλή κατάσταση. Πάντα να ενθυμείστε τα όσα νουθετούμεθα εδώ με τη χάρη του Θεού. Μην ξεχνάτε τις νουθεσίες. Και αοράτως η παρουσία του γέροντος θα είναι μαζί σας, ανάλογα την πίστη που έχει ο καθένας. Και ο Θεός και η Παναγία να μας προστατέψει.